Outeur: Fanie Agenbach

So lyk ‘n man

Iemand sê nou die dag  “hulle maak nie meer mans soos in julle se tyd nie” en ek begin herkou hieraan.

Wat het dan verander wat maak dat vandag se mans anders is?

Ek sien hoe die modes verander, die selfoon era neem die mens oor, manne word “huisvrouens” terwyl die vroue broodwinners word. Manne kook kos en karwei kinders skool toe en terug, sport toe en terug terwyl die vrou haar plek in die korporatiewe wereld vol sit.

Ek sien mansmense met slap houdings. Skouertjies wat hang en voete wat sleep met sloffies aan wat lanklaas houding gehad het.

Het die man sy plek verloor, het hy eenvoudig ge-abdikeer of is daar ander redes vir veranderinge in die man se wereld?

Dan dink ek aan my eie ou vader. ‘n Fris man met ‘n doelgerigte stap waarheen hy ookal wou gaan. Hy was baie sterk en hy het leiding in sy huis gegee. Hy het die kinders betrek in die huishouding sodat ma nie alles moes doen en kinders nie leer om die lewe te lewe nie. Hulle moes verantwoordelikhede kry en leer om dit nougeset uit te voer. Kinders moes skool vakansies werk soek waar hulle ‘n geldjie kon verdien het om te spaar vir na matriek.

So het ek my eerste kar met my eie spaargeld gekoop wat ek in vakansie tye verdien het en ek kon van my klere ook self koop.

Pa het oggend en aand godsdiens gehou want dit was die basis waarop hy sy gesinnetjie gevestig het. Pa was ‘n man van sy woord. As hy ja gese het, was dit ja al wou hy agterna sy besluit verander het. En as hy nee gese het kon jy op jou kop staan. Nee is nee.

Pa het altyd sy beloftes nagekom en as dinge so verander het dat hy dit nie kon doen nie, het hy dit uitgepraat met die een waaraan belowe is.
My pa was ‘n reguit man. As iets hom gepla het, het hy dit aangespreek en die resultaat aanvaar. Al het hy soms verloor in die proses. Hy het ons geleer om dinge met belanghebbendes te bepraat sodat alle betrokkenes in ‘n saak elkeen presies weet waar hy staan.

En hy het altyd gese, ” wys my nie wie jou vriende is nie, wys my hoe lyk jou kar en jou skoene, en ek sal jou se wie jy is”.

‘n Trotse man se kar is skoon en daarom breek hy nie maklik nie. En as ‘n man se skoene skoon is, sal hy sy vrou ook goed behandel. (Snaaks hoe gereeld ek na manne se skoene kyk waar daar manne bymekaar is).

Pa het altyd die swakkere beskerm. Hy het diere liefgehad en hulle goed versorg want hulle kon dit nie self doen nie.

Ek dink my pa was ‘n man der manne en ek sou graag soos hy wou wees. Foute en al.

COUNTRY HEIMWEE

Liewe DNS’er, ek hoor in die verte ‘n radio speel country musiek en die onderstaande prentjie kom by my op. In my storm en drang jare het ek in Windhoek gewoon en sluit my skrywe af met ‘n tikseltjie onthou van daardie tyd. Hoop julle geniet die een.

WESTERN SALOON

Ek stap in by die swaaideure van die enigste kroeg en hotel op die klein dorpie waar ontwikkeling van die omgewing sy ontstaan gekry het.

Buite staan perde aan ‘n reëing vas en dit reën saggies terwyl  iemand op ‘n klavier in die kroeg ‘n honkey tonk wysie tokkel.  Sy voete trap ‘n riel op die plank vloer wat lyk of hy op warme kole loop.  ‘n Ander een, wat duidelik meer as een druiwe korrel in verwerkte vorm gesluk het, probeer saam sing. Sy stem stry verbete om wysie te hou maar so af en toe spring daar ‘n jodel uit wat kompleet klink of iemand op ‘n kat se stert getrap het maar die glimlag op die sanger se gesig spreek van momentele geluk en lekkerte wat regmaak vir ‘n kopseer  die volgende dag en gedagtes wat die vog van die druif uit sy lewe gaan verban. Twee voortande van die sanger is gebreek, moontlik weens ‘n geveg voorheen en die “s” se uitspraak klink eerder soos sjewe sjakke sjout want die glimlag op sy gesig laat nie toe dat sy onder en bo-lip lank genoeg sluit om woorde reg uit te spreek nie.

“Hand me down that wottel of sequila “ sing hy vir die meisie agter die toonbank en trap twee tree vorentoe, een sywaarts en twee terug en beland met ‘n sug op die sofa wat neffens die klavier staan en daar sit hy.  Sy arms wil hom nie genoeg stut om op te staan nie en sy bene vou soos swembad noodles onder sy gewig wat dreig om hulle te gebruik. Die spore aan sy stewels klingel moedig om hom te laat weet hulle is nie weg nie.

Links van die swaai deure sit ‘n paar manne en kaart speel.  Gesigte uitdrukkingloos.  Oë nou getrek dat niemand tog enige emosie moet lees nie.  Elke paar lippe klou verbete vas aan ‘n rokende sigaar in die een mondhoek wat nou en dan soos ‘n klein stoom treintjie ‘n wolkie uitstoot om te wys daar is nog lewe.  Kaarte wissel hande en  geld word met minagting neergegooi om die beeld van selfversekerdheid verder uit te dra.  “Don’t count your money when the dealen’s done” klink op van die klavier se kant af en die spanning onder die spelers is duidelik sigbaar hoewel hulle voorgee om rustig en berekenend te wees.  Poef, poef stoom die sigare een na die ander en die deler werk versigtig om die spelers betrokke te hou.

Die meubels in die kroeg is modern vir die tyd en duidelik sorgsaam met die hand gemaak.  Teen die mure hang ou gewere en pistole wat uit die oorlog kom wat die westerlinge teen plaaslike volke van die tyd geveg het. En ‘n ou wawiel en “wanted” plakkate  vir skelms wat gesoek word.  Een geweer se loop het oopgebars  en ‘n swaard wat iemand iets mee gekap het en vol happe is, hang verder weg.  Die spieels teen die mure lyk of hulle al te veel gesigte en gebeure gesien het want daar is ‘n dofheid wat geen prentjie meer baie duidelik teruggee nie.

By die toonbank sit ‘n paar manne en drink. Elkeen het ‘n bottel  met ‘n klein glasie wat gereeld volgemaak en agter in die keel gegooi word.  Gesigte trek ‘n gril vir die smaak wat die tong tref want die goed smaak nie lekker nie, dit maak net lekker.  Hulle is almal duidelik op hulle hoede want vir elke kraak van die swaai deure kyk almal versigtig en nuuskierig om om die nuwe aankomeling te takseer en te weet wie hy is.

Die kaggel vuur brand gesellig in die een hoek en ‘n paar dames met wye rokke en lae halse waarvan die prentjie soos ‘n nuwerwetse kitskos restaurant advertensie lyk ,kyk ook belangstellend na elke nuweling.  Lippies en wangetjies is baie baie rooi en die oë geplak met genoeg blousel om ‘n hele hotel se lakens spierwit skoon te was.  Wimpertjies wat met inlegsels verleng is knip stadig en versluier die blink oë wat dit laat lyk soos ‘n neon advertensie wat van boodskap verander en ‘n elektriese impuls by tye verloor om langer te neem om te ruil as wat nodig is.

Die ou op die sofa is baie ongelukkig met die sheriff wat op sy hand getrap het toe hy by die kroeg wou uitkruip.  Hy dreig om die gereg van die dorp hof toe te vat oor die disrespek wat die sheriff hom betoon het.  Hy is baie haastig om buite te kom want die eentand kelnerin wat hy nounet ontmoet het en nie eers haar naam ken nie, het gesê sy sal met hom trou en hierdie kans kan hy nie laat verbygaan nie.   Die pianis kap nou die klavier met mening om sy klanke bo die geruis van die kroeg te laat geld terwyl ‘n country orkes gereed maak om te speel.  Daar is kitare en viole en die onmisbare steel guitar wat in elke lied die geloei van die wind laat hoor om die ervaring van elke lied met passie tuis te bring.  En ‘n banjo speler wat tussenin sy stem met mening uitbring om ook sy bydrae te beklemtoon.  Die voorsanger nooi iemand om saam met hom te kom, skoene uit te skop, die ligte af te sit en ‘n aand van passie mee te maak.  Elkeen van die orkes lede het cowboy hoede op wat laag oor die oë hang sodat die meisies daar nie kan sien wanneer hulle onderlangs beloer word nie.  Net so swaai die hoek se dames die groot “M” advertensies met swier rond vir voornemende gebruikers om te waardeer.

Die drank vloei en die mense lag en gesels oor wie weet wat alles en die hotelier glimlag breed want die wolle rol en die sakke word vol.  Die trappe wat na die bo-vertekke toe loop dra swaar verkeer weens die verdowing van sinne wat manne kry as die wingerdstok se wortels te diep in sy hart kom nesskop en die stof  en sweet van die lang rit te perd sy klere soos gestyselde lappe om sy lyf laat sit. Stoppelbaarde kort net ‘n cut throat skeermes, ‘n skeer kwassie en warm water om verdere groei in te perk en die draer weer soos iets te laat lyk wat in die samelewing opgeneem kan word.  Slierterige hare wat dae laas bietjie water gesien het moet gewas word en sokkies wat vanself regop staan en die vorm van die stewel waarin dit diens doen aangeneem het.  

‘n Paar casa novas wat onder die bedekking van sweet, stof en nog sweet en nog stof soos uitgediende slang vangers gelyk het, kom die trappe af  na die bad en skeer sessie,  en laat die “M”  advertensie draers weer met hoop vir die mensdom na nuwe besigheid uitreik.  Tande wys en wimpers flikker opnuut om die nuwelinge te verwelkom want netnou praat die tequila weer ons taal.

Die perde staan buite sopnat gereën en wag geduldig vir hulle ruiters om strompelend uit ‘n plek te kom waar daar net geraas word en soms ‘n skoot of twee van ‘n six shooter gehoor kan word as iemand en iemand anders daar binne oor ‘n saak verskil. ‘n Geluid wat perde van die tyd goed ken.  Hulle weet ook om versigtig te trap as ruiter in die saal is want uit die saal val gebeur maklik as die greep op die lewe effens verloor is.  Maar hulle gaan nog lank wag want Goodnight Irene word dalk eers heelwat later gespeel.  Hier maak die kroeg toe wanneer daar nie meer gelag word nie en elke stoel in die vertek beset word met ‘n zombie-agtige figuur wat voor hom uit staar soos iemand wat hout soek en die koppie wikkel onvas op die nek rond wat hom nie meer kan regop hou nie en die oë net so dof soos die spieëls teen die mure lyk. Elke oog kyk waar hy wil en om op iets te focus vat baie konsentrasie want die kop, nek en oë volg mekaar teësinnig in dieselfde rigting.

Hier stap ‘n groot man nou in.  Die geluide in die kroeg versag merkbaar want by die toonbank sit ‘n aantreklike vrou .  Het haar in ‘n spieel gesien en besluit om kennis te maak.  Die groot man in die spieël  stap reguit na haar toe.  Hy het groot vereelte hande wat duidelik harde werk gewoond is en ek verbeel my vir ‘n oomblik dat ek oorlede is.  Hy kom staan by haar en hy bewe soos ‘n riet.  Ignoreer almal om hom  en sê dat sy nou ‘n goeie tyd gekies het om hom te verlaat terwyl die oes op die veld ryp is en daar vier honger kindertjies in die huis is.  Ek weet nie wat om te doen nie. Sit net versteend in my stoel en verloor die mistigheid wat ook my oë verdof het en sien die tragedie wat voor my afspeel.  Ek het die wil om te sluk verloor en sien net die vlamme van die vuur in die kaggel teen my glas weerkaats.  Die lewe staan stil en soos baie ander staar ek ook net voor my in ‘n tydgleuf waar die verlede soos ‘n rolprent ook in my gedagtes afspeel. Die stof op die toonbank praat ook met my.

Ek dink aan dae wat nutteloos verbygegaan het en iewers in die asdrom van die lewe lê en verrot.  En ek wonder wat die nut van Sheila en haar tequila is en die ligte afsit met iemand wat  skaars bekend, en die uittand kelnerin wat sommer met die top heavy kruiper wil trou op wie se hand die sheriff getrap het.

En toe word ek wakker en sien die grys mure om my en weet dat dit net ‘n droom was soos in die bekende liedjie beskryf is wat praat oor die sad old padre en die groen gras waarop Mary en ek so gereeld gespeel het.  Hier gaan die lekkerte van die lewe by ‘n mens verby en voeg geen waarde toe nie. Nutteloos en tyd verkwistend.   Soos die Prediker skryf; Dis net’n gejaag na wind.

Ek hou van Country musiek.  Elke liedjie vertel ‘n storie. Soms tragies en soms plesierig en die instrumente wat dit vergesel onderskryf die gevoel van wat gebeur.  As die viool en die steel guitar kerm om klem te lê op die gebeure, roer dit my hart se snare en stem ek saam met die sangeres wat gevra het om die lewe een dag op ‘n slag te kry en te doen wat gedoen moet word.

Nie baie lang jare terug nie, in Windhoek se Ausspannplatz was daar ‘n hotel genaamd Wesfälisher Hoff waar dit amper gegaan het soos hierbo.  Kyk, as jy lus was vir een sluk bier en ses fights voor die tweede, moes jy daarheen gaan.  Groot manne met groot hande en vroue met kekkel laggies was volop en polisie karre het soms vanself van die stasie af vertrek om hulle bestuurders hotel toe te vat om ‘n nuwe fight te gaan aanskou. Bloed, spoeg en………….

Maar net hier was daar nie reëlings vir perde nie maar parkeerplek vir Datsun SSS’e, en Capri Peranas en  Shev SS’e wat nie sonder tollende wiele kon wegtrek en mekaar “dice” nie.  Six shooters was nie gedra nie maar kort broeke met lang sokkies met ‘n staal kam en manne met lang kuiwe wat gereeld met ‘n swaai van die kop in plek geskud is.  En Gunsten en Texan plain.

Good Night Irene good night Irene, I’ll see you in my dream!!!  En selfs die perde weet dis huistoegaan tyd.  Waar’s my kar?????